Słuch

• Pozwala na pełen rozwój emocjonalny, społeczny i poznawczy
• Na nim w znacznym stopniu opiera się wiedza o świecie
• Odbiera bodźce ze wszystkich kierunków
• Informuje o wydarzeniach rozgrywających się w mniejszej lub większej odległości
• Zapewnia stały dopływ bodźców, których nie można świadomie wyłączyć, pomimo zatkania uszu nadal coś słyszymy
• Dzieciom daje poczucie bezpieczeństwa
• Napotyka na mniejszą liczbę barier niż np. wzrok
• Działa stymulująco na rozwój poznawczy (kieruje uwagę na przedmioty, osoby, zjawiska)
• Powiązany jest z procesami uwagi
• Prawidłowy  umożliwia człowiekowi rozwój mowy, która jest najważniejszym środkiem nawiązywania i podtrzymywania kontaktów międzyludzkich
• Interpretuje warstwę suprasegmentalneą (melodia, intonacja, barwa)

Zdolność słyszenia

• Zależy od sprawności narządu słuchu, który jest złożonym systemem odbioru, przewodzenia i przetwarzania dźwięków
• Składa się z: obwodowego narządu słuchu (ucho zewnętrzne, środkowe, wewnętrzne), dróg nerwowych oraz ośrodków słuchowych w korze mózgowej

Przeciętny rozwój reakcji słuchowych i mowy

0 – 3. miesiąc życia

Od około 2. miesiąca życia dziecko zaczyna głużyć (głużenie to gardłowe dźwięki przypominające k, g, ch). Jest to czynność odruchowa, nie związana ze słyszeniem
Dziecko zaczyna reagować uśmiechem na Twój widok
Swoje emocje wyraża płaczem i głużeniem
Obserwuj, czy Twoje dziecko:
Budzi się przy głośnych dźwiękach
Reaguje przestrachem lub mruży oczy, gdy słyszy głośne dźwięki
Od około 2 m-ca reaguje na Twój głos, uspokaja się, uśmiecha się, gdy Cię słyszy
Wydaje gardłowe dźwięki (głuży)

4. – 6. miesiąc życia

Około 5.-6. miesiąca życia niemowlę zaczyna gaworzyć (świadomie, pod kontrolą słuchu naśladuje dźwięki przypominające mowę: samogłoski, spółgłoski, sylaby). Wypowiedzi przypominają najczęściej brzmieniem: ma, mu, da, di
Barwą głosu potrafi wyrażać emocje, np. zadowolenie, niezadowolenie
Dziecko z poważnym uszkodzeniem słuchu, bez aparatów czy implantu oraz terapii nie gaworzy
Obserwuj, czy Twoje dziecko:
Zwraca głowę w kierunku źródła dźwięku, np. głosu, zabawek dźwiękowych, szczekającego psa
Reaguje na zmiany tonu Twojego głosu
Budzi się z lekkiego snu, gdy ktoś mówi
Gaworzy.

7. – 12. miesiąc życia

Dziecko zaczyna łączyć sylaby w większe grupy
Używa dźwięków naśladujących mowę do wyrażania emocji czy potrzeb
Zaczyna różnicować usłyszane słowa, dostosowując do nich swoje reakcje
Zaczyna reagować na swoje imię rozumie proste polecenia i zakazy
Pod koniec pierwszego roku życia może wypowiadać 1-2 słowa ze zrozumieniem
Obserwuj, czy Twoje dziecko:
Zwraca się w kierunku źródła dźwięku, głosu, grającej zabawki itp.
Słucha, gdy się do niego mówi
Reaguje na swoje imię
Rozumie proste słowa, np.: mama, oko itp.
Zwraca się w kierunku nazywanych osób, przedmiotów lub pokazuje je palcem
Rozumie proste polecenia i zakazy „nie wolno”, „chodź tutaj” itp.
Powtarza sylaby (gaworzy)
Używa dźwięków naśladujących mowę, by zwrócić na siebie uwagę
Próbuje naśladować głosy zwierząt
Próbuje naśladować głośność i rytm Twojego głosu

Wady słuchu

• Może pojawić się w każdym okresie życia człowieka
• W zależności od głębokości wady słuchu, czasu jej wystąpienia, lokalizacji uszkodzenia słuchu oraz ewentualnych zaburzeń współtowarzyszących, trudności mogą mieć różne nasilenie
• Dziecko z nieujawnioną wadą słuchu będzie ponosić konsekwencje uszkodzenia słuchu, ale samo nie zgłosi nikomu, że gorzej słyszy

Można wyróżnić kilka rodzajów wad słuchu. Mogą być wrodzone lub nabyte. Wrodzone wady słuchu to zaburzenie w funkcjonowaniu narządu słuchu uwarunkowane genetycznie lub powstałe w życiu płodowym. Wady nabyte powstają po urodzeniu i często są wynikiem infekcji, urazu lub chorób zakaźnych. 

Wady słuchu można podzielić też  ze względu na stopień utraty słuchu. Wyróżnia się  lekki, umiarkowany, znaczny lub głęboki niedosłuch. Niedosłuch klasyfikuje się również ze względu na lokalizację. Wyróżnia się wówczas niedosłuch przewodzeniowy, czyli zlokalizowany w uchu zewnętrznym lub środkowym, które są odpowiedzialne za przewodzenie dźwięków oraz niedosłuch odbiorczy, czyli zaburzenie w funkcjonowaniu ucha wewnętrznego lub nerwu słuchowego, które odpowiadają za odbieranie dźwięków. Niedosłuch mieszany jest połączeniem przewodzeniowego i odbiorczego. 

Negatywne skutki uszkodzonego słuchu w rozwoju człowieka

• Postrzeganie rzeczywistości na podstawie fragmentarycznych informacji
• Nieadekwatny do rzeczywistości obraz świata
• Trudności w dostosowaniu się do nowych sytuacji
• Zawężenie stosunków interpersonalnych do grupy osób niesłyszących
• Kształtowanie osobowości mało empatycznej

Zachowania dzieci z ubytkiem słuchu

Często mają problemy artykulacyjne i językowe
W wieku szkolnym często mają trudności z czytaniem
Odpowiedzi na bodźce są u nich niestałe: często odpowiadają w sposób właściwy, lecz innym razem wydaje się, że nie rozumieją poleceń
Mają problemy z koncentracją uwagi i łatwo się męczą w przypadku czynność wymagających długotrwałej lub złożonej aktywności podczas słuchowego uczenia się
Są rozpraszane przez bodźce dźwiękowe
Mają trudności z lokalizacją dźwięku
Mają trudności z rozróżnianiem głośności dźwięku, często przy narażeniu na głośne dźwięki są przestraszone, zdenerwowane i zakrywają uszy rękami
Mimo uważnego słuchania mogą mieć trudności ze rozumieniem długich lub skomplikowanych poleceń
Często proszą o powtórzenie informacji
Mogą wolniej reagować na informacje słowne, tak jakby potrzebowały więcej czasu na przyswojenie i przetworzenie usłyszanej informacji 9Keith, 2005)

Serdecznie zapraszamy na badanie słuchu jeśli dziecko pomimo prawidłowej inteligencji:

Ma trudności z rozumieniem mowy w hałaśliwym środowisku, w klasie (pogłos) lub podczas rozmowy telefonicznej (ograniczone pasmo)
Myli podobnie brzmiące wyrazy
Ma problemy z określeniem kierunku, z którego dobiega dźwięk, głos
Nie utrzymuje dłużej uwagi na zadaniu wymagającym słuchania zwłaszcza w przypadkach obecności bodźców rozpraszających
Ma trudności ze rozumieniem kilkuetapowych poleceń, zwłaszcza podanych w jednym zdaniu
Ma kłopoty ze zrozumieniem treści dłuższej wypowiedzi, opowiadania
Wykazuje brak umiejętności muzycznych